Ngày nay ta thấy ở thành thị nhiều cô, nhiều bà rất đắc tội với chồng, với con. Bạn làm giáo sư Pháp văn, bạn giảng Pascal. Bạn gái cũng đừng cười bạn trai ở tuổi dậy thì hay mang bệnh lác ở mặt hay cổ.
Một nhận xét trọng yếu của ta là ta để ý con người sinh lý của bạn trai lúc hoa niên thay đổi rất phức tạp. Thay vì giúp ích xã hội, họ là một con mọt. Họ có tâm tình còn biết mình có tâm tình, phân tích những tâm tình, coi tại sao mình buồn giận, thương ghét thì không.
Hơn một lần, tôi nói, xét cho kỹ tình tâm giao tự bản chất là cao quí. Nhưng bạn đừng quên bạn trai ưa đơn giản nên ghét cái gì xung quanh có tính cách chi tiết nhỏ nhặt, phiền toái, rắc rối là những điều mà bạn gái tự nhiên hay gây ra. Không có ý sống đời như một Rosseau với Confession, một Gide với Cahier d'André Walter, bạn trai thường chỉ coi văn thơ là phương thế để thổ lộ tâm sự.
Mà dư luận có do đâu? Cũng phần đông do quan sát ngoài hay do tưởng tượng, đồn đãi. họ vui ngầm vì những lý do gì đây. Mẹ đau khổ gần rơi lệ đưa con ra đời.
Ơû chân trời họ gởi hồn theo dòng lá thắm cho người tình góc biển. Họ đọc xong rồi xé hay đốt ư! Không. Nhưng bạn cũng phải hết sức dè dặt.
Bạn làm giáo sư Pháp văn, bạn giảng Pascal. Họ cướp lời để nói cơ hồ như không muốn được nghe mà chỉ thèm được nói. Vì nguyên nhân cột trụ nầy mà bạn trai mắc tật thủ dâm đơn độc hơn bạn gái.
Tư tưởng, nói năng, hành động lắm lúc rất hời hợt, nông nỗi ngoài sức ta tưởng tượng. Có thể nói tình của bạn gái vừa có chiều sâu ở nội tâm vừa có chiều rộng ở ngoại diện. Lối cẩu thả và đơn sơ của bạn trai vì đó có thể khác.
Nhà giáo dục, chỉ vạch cho bạn trai tâm lý kỳ đặc ấy của họ. Hơn một lần, tôi nói, xét cho kỹ tình tâm giao tự bản chất là cao quí. Chúng ta phải xét những quan điểm nầy: họ là người biết chuẩn bị cho cảnh lai sinh, biết yêu nhân loại cách thiết thực, biết vừa sống trầm mặc sâu sắc vừa hoạt động hy sinh cho tha nhân.
Ơû thời nầy, sự tự do được quá đề cao. Trong thứ tình nầy đừng ai đòi sự giao cảm. Hiện tượng tự nhiên nầy, cứ chung cho người có sức khoẻ trung bình là đôi tuần lễ hay một tháng một lần.
Họ chưa thấy được thế nào là họ thành nhân nhưng họ bắt đầu ý thức nhân cách của mình. Thái bình đã về với non sông rồi vấn đề trọng yếu kiến quốc. Người bạn trai, khi lương tâm còn trong trắng, chưa đủ quyết định về đời của mình đã phải sinh ra, lớn lên trong bầu uế khí ấy.